Repetitive Strain Injuries (RSI) is de verzamelnaam voor verschillende aandoeningen aan spieren en zenuwen van hand, arm, nek en schouders.
Het wordt veroorzaakt door langdurige en repeterende handelingen.
De kwaal komt veel voor bij beeldschermwerkers, maar ook bij mensen met ogenschijnlijk afwisselend werk, zoals schilders, truckchauffeurs, musici en huisvrouwen.
Harde werkers lopen het meeste risico op de aandoening, vooral als ze onder druk staan of uit eigen beweging zonder veel pauzes doorploeteren. Slechte werkomstandigheden, slecht aangepast meubilair verhoogt de kans op RSI.
De meest voorkomende misverstanden op een rij:
RSI krijg je door beeldschermwerk
RSI is hetzelfde als een muisarm
Door RSI kom je in de WAO
Als je eenmaal RSI hebt, kom je er nooit meer vanaf
Mij overkomt dat niet, ik krijg geen RSI
Omdat binnen beroepsgroepen weinig overeenstemming te vinden was over welke gezondheidsklachten nu wel of niet onder de noemer RSI te plaatsen waren, en ook omdat de term RSI het moeilijk maakte om een diagnose te stellen, of een behandeling voor te schrijven, hebben deze beroepsgroepen afgesproken (vanaf 2004) voor diagnostische- en behandeldoeleinden een 23-tal ziektebeelden te gebruiken die onder de term CANS (Complaints of Arm, Neck and Shoulder) verzameld zijn.
Dit betekent niet dat het begrip RSI niet meer gebruikt wordt om bepaalde gezondheidsproblemen aan te duiden.
Over de oorzaak van de gezondheidsproblemen bestaan nog veel onduidelijkheden.
Onderzoekers zijn het er vaak nog niet over eens, of kunnen moeilijk een precieze oorzaak aanwijzen. Ondertussen leiden de gevolgen ervan tot kostenposten voor werkgevers of verzekeringsmaatschappijen. Om de kosten naar bedrijf en maatschappij te verminderen zou nog veel onderzoek gedaan kunnen en moeten worden.
Vergelijkbare activiteiten
Andere voorbeelden van activiteiten waarbij aandoeningen ontstonden die gelijkenis vertonen met RSI en al veel langer bekend zijn: Monniken schreven in de Middeleeuwen hele boeken over, vaak staande, in een koude of tochtige omgeving. Rond de vorige eeuwwisseling werd al wel een pijnlijke aandoening van marconisten beschreven die langdurig met een morsesleutel moesten werken. Musici, o.a. pianisten en violisten, die te lang en in een verkrampte houding ingewikkelde stukken oefenen, zonder de juiste ontspanningsoefeningen in acht te nemen.
Gevolgen
Ernstige RSI-gerelateerde klachten kunnen tot jarenlange (gedeeltelijke) invaliditeit leiden
Het is dan ook zaak om bij aanhoudende klachten (ook beginnende) in een vroeg stadium contact op te nemen met een (huis)arts.
Er zijn overigens geen pilletjes voor, behoudens pijnstillers en ontstekingsremmers die contraproductief kunnen werken als ze gebruikt worden om de pijn te onderdrukken zonder het gedrag te veranderen. Wel kan deze eventueel doorverwijzen naar b.v. een Mensendieck therapeut voor houdingscorrecties, of een fysiotherapeut.
Onder artsen wordt verschillend gedacht over de effectiviteit van deze aanpak. Uiteindelijk is gedragsverandering bijna altijd onmisbaar voor het herstelproces. Een ergotherapeut kan hierbij nog wel eens behulpzaam zijn.
Preventie
Om RSI-klachten tijdens intensief beeldschermwerk te vermijden stelt men verschillende maatregelen voor.
Naast het ergonomisch inrichten van de werkplek en een goede zithouding zijn variatie in de werkzaamheden en het nemen van voldoende kleine en grotere pauze’s belangrijke voorzorgsmaatregelen tegen RSI-klachten.
Men neemt momenteel aan (eigenlijk zonder dat daar duidelijke bewijzen voor zijn of goed onderzoek naar is gedaan) dat bij het voorkomen van RSI-achtige klachten de volgende zaken van belang zijn:
- Goede houding. Bij PC gebruik: rechtop zitten, niet langdurig onderuit hangen of juist voorovergebogen naar het scherm. Een goede houding wordt mede mogelijk gemaakt door een goede inrichting van de werkplek: bij PC gebruik valt dan te denken aan de hoogte van het bureaublad, de kijkhoek naar het beeldscherm (bovenkant scherm bij voorkeur op ooghoogte), de instelling van de stoel en goede ondersteuning voor polsen en voeten.
- Afwisseling van werkzaamheden.
- Pauzeren door het installeren van pauzesoftware.
- Oefen de spieren op gezonde wijze.
- Werkdruk. Zorg dat je zoveel mogelijk je eigen werk kunt indelen (is ook van grote invloed op het voorkomen van burn-out).
- Speciale hulpmiddelen. Speciale (computer)hulpmiddelen kunnen bovenstaande preventiemaatregelen in de hand werken, zoals balmuis of trackball (gebruiken van duim i.p.v. arm om de pijl te bewegen, "gebroken" toetsenbord (minder spanning in arm spieren) en bijvoorbeeld het Veyboard (minder inspannend typen in lettergrepen, met beste werklastverdeling over de verschillende vingers).
Een goede houding zowel op het werk alsthuis kan klachten helpen voorkomen.
RSI krijg je door beeldschermwerk
In Nederland hebben 3,2 miljoen werkenden last van RSI-klachten, zo blijkt uit onderzoek van TNO Arbeid. Dat komt neer op twee van de vijf werkende mensen en dat zijn echt niet allemaal beeldschermwerkers. RSI komt ook voor bij beroepen die weinig of niets met computerwerk te maken hebben: schoonmakers, lassers, musici, inpakkers, slagers. De Kappersbond FNV constateerde in 2003 dat liefst 49% van de kappers RSI-klachten heeft.
RSI is hetzelfde als een muisarm
Toen RSI nog uitsluitend in verband werd gebracht met computerwerk kreeg de ‘muis’ de schuld. RSI werd toen ook wel een muisarm genoemd. Veel ‘muizen’achter de computer – vaak in een verkeerde houding en/of op een ergonomisch slecht ingerichte werkplek – is slechts een van de mogelijke oorzaken van RSI. Tegenwoordig is RSI een verzamelnaam (‘paraplubegrip’) voor alle klachten aan armen, nek en schouders. Dat omvat veel meer dan een ‘muisarm’.
Door RSI kom je in de WAO
RSI heeft het imago van een ziekte waarmee je in de WAO komt; dat beeld is onjuist. Hoewel RSI-klachten vaak voorkomen en RSI zelfs de meest gemelde beroepsziekte is, is slechts 3% van de totale WAO-instroom het gevolg van RSI.
De meeste klachten zijn gelukkig geen aanleiding tot langdurig ziekteverzuim. Slechts 1 op de 100 mensen met RSI-klachten verzuimt meer dan drie maanden.
Degenen die in de WAO komen gebruiken die tijd doorgaans om hard verder te werken aan hun herstel. De praktijk wijst uit dat op termijn een belangrijk deel weer terug komt op de arbeidsmarkt.
Als je eenmaal RSI hebt, kom je er nooit meer vanaf
Gelukkig kunnen RSI-klachten ook overgaan.
Zelfs mensen die de hele dag pijn hebben bij dagelijkse handelingen als een kopje vasthouden of haren kammen, kunnen weer terugkomen op het niveau van beginnende klachten en dan volledig herstellen. Het is dus een misverstand dat beginnende RSI automatisch uitmondt in een chronische RSI.
Het is wel belangrijk om bij beginnende klachten meteen alert te reageren: meer pauzes op het werk, afwisselender werk, betere houding en/of werkplek, zo mogelijk minder stress.
Bezoek in een vroeg stadium de huisarts, bedrijfsarts of arbo-arts voor adviezen en behandeling (meestal krijg je een verwijzing naar een fysiotherapeut of oefentherapeut Mensendieck
Mensendieck is de naam van een behandelmethode die niet door een arts wordt uitgevoerd en ook niet onder diens toezicht hoeft te staan. Oefentherapie Mensendieck is vernoemd naar Bess Mensendieck, die in het begin van de 20e eeuw een systeem van oefeningen ontwikkelde gericht op het behandelen van klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat en spiergebruik gericht op vitaliteit. Bij Oefentherapie Mensendieck staat gedragsverandering centraal.).
Mij overkomt dat niet, ik krijg geen RSI
Als in Nederland 3,2 miljoen werkenden RSI-klachten hebben, waarom zou jij het dan niet kunnen krijgen? Veel RSI-patiënten hebben óók aangenomen dat zij geen RSI zouden krijgen en zijn doorgegaan met langdurig computer- of ander werk, zonder voldoende pauzes, zonder ergonomische maatregelen (goede werkplek) en met te veel ongezonde stress.
Totdat zij de pijn niet meer konden negeren en wel moesten stoppen met werken, vaak voor langere tijd.
Neem daarom bijtijds je maatregelen en negeer de signalen (pijn in armen, nek en schouders) niet.
